De onlangs gehouden thema avond is ingevuld door Dirk Plugboer uit Schermerhorn onder de noemer “Kouwe Drukte”. Dirk is “schaatsgek” en verzamelaar van alles wat met schaatsen te maken heeft. Aangezien verzamelaars hebberig worden heeft hij inmiddels al heel wat spullen op dit gebied. Alleen aan schaatsen zo’n 1000 exemplaren. Een avond vol praten over dit onderwerp blijkt voor Dirk geen enkel probleem.
De allereerste schaatsen waren gemaakt van een rib of been van een rund, paard of ree. Deze werden geslepen tot een glad oppervlak en zo kon men grote ijsvlaktes over glijden, de zgn glijders. Later volgden de krul- en baanschaats (om te zwieren) en de friese schaats voor het hardrijden, altijd van hout. De fabricage hiervan vond plaats in IJlst en omgeving en zorgde voor de bevolking voor werk en een goed bestaan. Ook aan de keukentafel werd er door gezinsleden gewerkt aan schuren en lakken van het hout. De firma Nooitgedacht was in die tijd een bekende fabrikant en bovendien een weldoener voor de bevolking. Hierna volgen de stalen noren, echter uitsluitend voor mannen ; voor vrouwen paste dit niet in die tijd! Later brengt Nooitgedacht witte Noren op de markt en “mochten” ook vrouwen hardrijden.
Over de 15 georganiseerde elfstedentochten heeft Dirk die van 1986 gereden. Vanaf de eerste tocht in 1909 werd er op houten schaatsen gereden en veelal met alleen sokken want dan raakten de tenen niet bevroren. Over elke tocht is er wel een anekdote, zoals die van 1956 met 5 winnaars over de streep, hetgeen bij de wedstrijd niet is toegestaan. Of in 1947 toen voor de toertocht vanaf elke stempelpost gestart mocht worden; geen succes omdat men bij het zoeken naar achterblijvers niet kon uitgaan van de vaste route.
De collectie van Dirk bestaat ook uit een aantal sleden; hij toont de hondenslee(sedert 1962 verboden), de prikslee en de “arme mensen” slee, een kistje op z’n kant met daar zelf wat omheen geknutseld.
Tot slot noemt hij nog een heel aantal spreekwoorden die te maken hebben met dit onderwerp en heeft er zijn verhaal bij. “Het met iemand aan de stok krijgen” stamt uit het schoonrijden als je met meerderen aan de stok schaatst. Zodra je niet in de maat blijft krijg je het aan de stok met de anderen. Vroeger schaatste je een wedstrijd voor “spek en bonen “als prijs. Later reed je voor “klinkende munt”. Bekend zijn ook op eigen houtje, van een koude kermis thuiskomen, het ijs is gebroken, over één nacht ijs en een scheve schaats rijden en dat is wat regelmatig van toepassing is geweest op hem, aldus Dirk!
Onze volgende avond is op 21 maart en betreft een lezing door een politievrouw over ouderenmishandeling. Op 3 april gaan we een paas/voorjaarsstuk maken.
Het bestuur van WV Samen. (voor info: www.wvsamen.nl)
