In 2016 deed het RIVM een onderzoek naar ervaren emotionele en sociale eenzaamheid. Daarin zei 43% van de volwassen bevolking zich eenzaam te voelen; 10% voelde zich zelfs ernstig tot zeer ernstig eenzaam. In mei 2020 bleek uit onderzoek dat ongeveer 3 op de 10 Nederlanders zich eenzamer is gaan voelen door voor de coronacrisis, onder jongeren was dit zelfs meer dan de helft.
Schrikbarende cijfers, beaamt Ingrid Sluijs, regiomanager Kop van Noord-Holland bij MEE & de Wering. “Deze laatste peiling was in de zomer gedaan, toen de corona-maatregelen eigenlijk relatief licht waren. Nu zitten we in een tweede golf, en de donkere winter staat voor de deur. Wij maken ons zorgen voor de komende maanden, vooral met het oog op onze kwetsbare inwoners.”
De ‘onzichtbare ziekte’ heeft grote gevolgen voor de mensen die ermee te kampen hebben. “Eenzaamheid is nog steeds een taboe. Het vervelendste is dat juist eenzame mensen vaak weinig vangnet hebben. Ze hébben dus niet zo veel mensen om hun gevoelens mee te bespreken. Dat levert grote risico’s op, want de kans op Alzheimer neemt bij mensen in een sociaal isolement toe, en het risico op hartaandoeningen is maar liefst 30% hoger. Ook depressies en eerder overlijden kunnen een gevolg zijn.”
Zorg- en welzijnsorganisaties hebben sinds het begin van de crisis al veel ervaring opgedaan om vereenzaming tegen te gaan. Al in april merkten de professionals dat cliënten het alleen niet goed redden. In hoog tempo werden beschermende middelen aangekocht, werden telefonische contacten met inwoners geïntensiveerd en werd de samenwerking met sociale partners uitgebreid. Ook zette MEE & de Wering vol in op het werven van vrijwillige ‘maatjes’, die een grote sociale functie in het leven van de cliënten kunnen vervullen en ook kunnen helpen bij praktische zaken.
Sluijs: “We zijn direct begonnen met het regelmatig bellen van de oudere inwoners, en zij ondervonden daar grote steun aan. Een alleenstaande mevrouw van 78 gaf bijvoorbeeld aan dat ze blij met onze telefoontjes was, omdat ze anders alleen maar tegen de tulpen praatte. Het is prachtig dat soort mooie reacties te horen, maar de achterliggende verhalen zijn soms schrijnend.”
De netwerken zijn dus uitgebouwd, de praktische hulpmiddelen zijn in voorraad en de maatregelen zijn niet zo streng als in het voorjaar. Iedereen die ondersteuning nodig heeft, kan die krijgen, benadrukt Sluijs. “We hopen zo dat iedereen die het lastig heeft door eenzaamheid, verlies, rouw of financiële zorgen, een beroep op ons doet. De mensen en de netwerken zijn er, er ís steun. Loop alsjeblieft niet te lang rond met je probleem, maar vraag hulp. Ook als je iemand in je omgeving ziet vereenzamen. Zoals Koning Willem-Alexander al zei: ‘Het coronavirus kunnen we niet stoppen, het eenzaamheidsvirus wel’.”
