Op 3 april 2022 willen Maarten en Sandra Botman met de auto weg. Achter haar rollator schuifelt Sandra naar de voordeur, waar ze in elkaar zakt. Maarten en zoon Mark reanimeren en hulpdiensten komen ook. Het mocht niet zo zijn, Sandra overlijdt. Maarten: “We wisten dat het zou komen, vermoedelijk eind van het jaar. We hadden er nooit geen rekening mee gehouden, dat haar hart door haar ziekte al zo erg was verzwakt. Haar overlijden kwam voor ons toch heel onverwacht. Het was een enorme dreun voor mij.”
Sandra is op 12 november 1968 in Baarn geboren. Op haar twaalfde verhuist het gezin Broersen terug naar Lutjebroek. Sandra wil graag verpleegkundige worden, maar wordt notarieel medewerkster in Hoorn. In 1989 gaat zij in haar woonplaats naar de kermis, waar ook veel Wervershovers komen, waaronder Maarten. Zij krijgen verkering en trouwen in 1991.
Zij gaan wonen op de Slikkerdijk. Maarten is tuinder en krijgt na vijf jaar de kans grond te kopen aan de Nieuwe Dijk. Er wordt een huis met bedrijfsruimte gebouwd. Na zeven jaar worden zij daar, na overleg, weggekocht door Stivas. De huidige kavel aan de Kibbel komt vrij en daar beginnen zij opnieuw met hun Vollegronds Groentebedrijf. Er worden groenten als broccoli, groene kool en bloemkool op de vollegrond geteeld.
Zij hebben vier kinderen, Joost, Mark, Marjolein en Niels en kleindochter Emma. Wanneer Niels wordt geboren stopt Sandra met haar werk buiten de deur. Haar administratieve werk voor het bedrijf blijft zij doen. Alles gaat stipt volgens de regels, stiptheid is een van haar karaktereigenschappen. Later pakt zij weer werk buiten de deur op. Zij is ook als vrijwilligster actief bij de ondernemingsvereniging, de Wervershoofse molen en de 4 mei herdenking.
Naast een sterk karakter is Sandra een enthousiaste vrouw, die van het leven houdt. Samen met Maarten reist zij de wereld rond. In 2016 gaan zij naar Thailand. Maarten: “Dat was een bijzondere vakantie. Wij zijn daar na 25 jaar opnieuw getrouwd. In 1991 deed ik dat niet zoals het hoort. Ik ging de dag erna meteen weer aan het werk. Dat vond Sandra niet leuk. Het leek ons goed om daar na 25 jaar nog eens bij stil te staan. Het was geweldig. Ook bijzonder voor ons tweeën, want in dat jaar begonnen ook de eerste ziekteverschijnselen bij Sandra. In Thailand had ze al verlammingen in het gezicht en de keel.”
Sandra lijdt aan Fosmn, een uitzonderlijk zeldzame en verwoestende spierziekte, dat de spieren verzwakt en onder andere resulteert in beperkingen van spraak, slikken en ademhaling.
Veel dorpsgenoten kennen Sandra en ook zij zien dat zij langzaam achteruit gaat. Al snel krijgt zij haar voeding via een sonde. “Eten en drinken ging al snel niet meer. Ze proefde niets. Soms deed ze een beetje op haar tong om te proeven en spuugde ze het weer uit.” Ook haar mobiliteit gaat achteruit. Haar ongelofelijke doorzettingsvermogen gaat over grenzen. Zij gaat uiteindelijk op de booster door het dorp, totdat het niet meer kan. Met de rollator kon zij het thuis nog een beetje redden. Alles werd minder, ook de spraak.
Nog een keer naar Aruba is een wens die dit jaar nog uitkomt, vlak voor haar dood. “We hadden koffers vol met apparatuur, medicijnen en sondevoeding mee. Sandra had daar extra zorg van een vrouw. Het had allemaal nogal wat voeten in de aarde. Maar Sandra genoot met volle teugen. Prachtig was het”, aldus Maarten.
Sandra kon erg mooi en innemend schrijven. Haar hele ziektebeeld deelde zij via een blog en de laatste twee jaren ook via de Binding. Regelmatig konden dorpsgenoten lezen hoe het met Sandra ging. Ondanks haar ziekte spatte het enthousiasme ervan af wanneer zij weer dankbaar was voor haar gezin en de kleine dingen in het leven. Elke column was het weer iets minder, was er weer iets van haar ‘afgepakt’. En toch zo tevreden met alles, zo positief. Dat doorzettingsvermogen. Af en toe was het lezen met een brok in de keel.
Lieve Sandra, bedankt daarvoor.
Gerard Bot.
