Hij is geboren in Burgervlotbrug en opgegroeid in ’t Zand, maar woont al jaren in Wervershoof. De Zandtemer (78) vertelt vol passie over zijn tweede leven: toneel. Op 12-jarige leeftijd mag hij als beloning voor het meehelpen bij het toneel naar een voorstelling van de toneelvereniging Eendracht Maakt Macht in ’t Zand.
Het greep hem meteen aan, maar hij moet tot de leeftijd van 15 jaar wachten, voordat hij met het jeugdtoneel van de jongerenbeweging mag meedoen. Het is nu 63 jaar geleden, dat hij met vrienden een avondvullende toneelavond verzorgde.
“Ik was een jaar of negentien toen ik voor het eerst met de volwassenen meespeelde in ‘De Jantjes’, ik was de Indiër, die terugkwam uit de Oost. Ik moest nog Indisch praten ook. Later gingen ze deze voorstelling ook in Onderdijk spelen. Zij leenden onze spullen en decor. Wij werden uitgenodigd om te komen kijken. Ik had nog nooit van Onderdijk gehoord, maar kwam wel twee keer kijken en ook nog een keer in Wervershoof. Ik leerde toen ook Ina Aker kennen, zij speelde de rol van Bleke Door. Na ons trouwen in 1969 gingen wij in Wervershoof wonen. Ina speelde dat jaar in het toneelstuk ‘De vuurproef’. Ik was nog geen lid van de toneelgroep, maar deed al wel het een en ander achter de schermen. Het was één van de beste voorstellingen die ik ooit heb gezien, met Ina in een glansrol. Het jaar erna kwam ‘De ezels van Gacka’. Ina speelde daarin een rol met Piet Mosch. Ik had deze zeven keer gezien toen Piet een keer niet kon. Of ik kon invallen? Binnen een week leerde ik de rol en speelde mee in de achtste uitvoering. In ‘Zachtjes met de deuren’ kreeg ik mijn eerste echte rol bij Europa.”
Tientallen voorstellingen volgen. Elk jaar heeft Dick wel een rol, de ene keer een kleinere, een andere keer weer een grotere. De titels vliegen me om de oren. Zijn acteerkwaliteiten gaan niet ongemerkt voorbij. Dick speelt ook bij andere gezelschappen.
“Eind jaren zeventig werd ik gevraagd voor een aantal stukken bij toneelgroep ‘Samen’ in Schagen. Door de gehele provincie speelden we 46 keer ‘Stuur me geen bloemen’. Door dat succes kwam ik ook bij Studio Noord-Holland van de provinciaal toneeladviseur Jos van Dijk. Hij zocht acteurs met wie hij diep kon gaan. In twaalf schouwburgen voerden we King Lear op, niet mijn meest geliefde stuk trouwens, wel een prachtige ervaring. Het waren drukke tijden en ik was niet vaak thuis. Ook bijzonder was het om halverwege de jaren tachtig mee te doen met de Heijermans-cyclus. Buiten Europa was de rol van Biff in ‘De dood van een handelsreiziger’ mijn absolute hoogtepunt, veertien keer gespeeld. In een teruggevonden oude agenda zag ik dat ik in een jaar 200 avonden met toneel bezig was geweest. Ik beloofde Ina dan ook meerdere keren minder aan toneel te gaan doen, wat niet zo goed lukte.
In die tijd volgde ik ook nog op eigen kosten drie jaar lang de opleiding voor regisseur, maar daar heb ik niets mee gedaan, behalve een invalbeurt toen onze regisseur Arend Hauer overleed.”
Eind oktober beginnen de voorstellingen van ‘De wijze kater’. Dat is de laatste voorstelling met Dick. Samen met Ineke Korver speelt hij de proloog, gevolgd door een kleine rol als lijfwacht. Wie Dick nog één keer bij Europa wil zien spelen, kan via www.toneeleuropa.nl kaartjes bestellen voor de uitvoeringen op 29, 30 en 31 oktober, 4 en 5 november.
Helemaal stoppen is er nog niet bij. “Nee, een paar jaar geleden ben ik met anderen ’t Fortuin Theater gestart om voor kleiner publiek met een paar acteurs een uitvoering te doen. ‘Gebakken meeuw’ en ‘Het laatste kievitsei’ speelden we voor de coronatijd. Op 13, 14 en 15 januari speel ik met Dick Sijm en Willem Verlaat de uitvoering ‘Kaaljakkers’, in het Westfries. Sjaak Steltenpool heeft dat voor ons in prachtig Westfries vertaald.”
Dick komt uit een sportief gezin. Zijn broer Matthe was twee keer wereldkampioen stayeren (wielrennen) en broer Jos was een verdienstelijk marathonschaatser. Het was thuis altijd wielrennen en schaatsen, ook voor Dick. Hij beschouwde echter toneelspelen als zijn sport. Hij kan terugkijken op een mooie sportcarrière.
Gerard Bot
