Een zouaaf is iemand die eind 19e eeuw naar Rome vertrok om te vechten in het pauselijk leger. Paus Pius IX zag zijn staat als wereldlijk leider tijdens de Eenheidsoorlog van Italië in gevaar komen.
Hij deed aan alle katholieken in de wereld een oproep om hem te helpen. Uit West-Friesland-oost gaven 78 jonge mannen gehoor aan deze oproep. Eén van die zouaven was Teunis Hooiveld uit Andijk (1844-1935). Eind 1866 vertrok hij.
José Aker (59) uit Bennekom is achter achterkleinkind van Teunis Hooiveld. Zij ging op zoek naar het verleden van deze voorvader.
Zij kwam er via onderzoek op internet achter, dat van Teunis een dagboek zou zijn in het Zouavenmuseum te Oudenbosch. Zo kreeg zij in 2019 inzage in het leven van Teunis Hooiveld als zouaaf. In het dagboek schreef hij over zijn belevenissen, alles op rijm in prachtige zinnen. Maar wel onduidelijk op bruin papier in Oudnederlands, bepaald geen eenvoudige opgave om dat te lezen én te begrijpen.
“Zo begon ik met dat levensverhaal, gewoon voor mezelf en mijn familie. Ik maakte aantekeningen en korte verhaaltjes. Mijn nicht Ellen Berkhout las het allemaal en zij spoorde mij als eerste aan een boek te schrijven. Ja, en dan ga je steeds verder. Ik heb veel research gedaan, niet alleen om alles bevestigd te krijgen, maar ook om het goed te begrijpen. Soms snapte ik de context niet en kwam ik er met best wel intensief onderzoek toch achter. Ik las zo over een angstverhaal over een admiraal, die bij de veldslag bij Mentana betrokken was. Ik dacht toen: verhip, dat klopt precies met een gedicht van Teunis.”
In december 2022 is dat boek uitgebracht onder de titel: Twee jaar in het leger van de paus. Uit het dagboek van Teunis Hooiveld 1867-1868. Een prachtig interessant boek over een zouaaf uit Andijk, over zijn persoonlijke ervaringen en belevenissen, zijn gedichten en zijn strijd in naam van de paus. Maar ook een stukje geschiedenis over Italië en Nederland in de 19e eeuw, over Andijk, andere Westfriese zouaven, het vertrek uit Andijk, zijn verblijf daar, de veldslagen bij Bagnorea, Montelibretti en Mentana, verschillende andere wetenswaardigheden en hoe het Teunis na die tijd verging. Zeer de moeite waard, zeker voor de inwoners van Andijk en Wervershoof.
Het is een gedegen onderzoek geweest. Niet alleen uit de literatuur, maar ook door op reis te gaan. Zo ging José naar Rome om bevestiging te zoeken. “Ik ben daar een week lang met mijn man op onderzoek geweest, ons enige doel in die prachtige stad, die wij al eerder als toeristen hadden bezocht. Het ging om de gebouwen, die Teunis beschreef, de kerken en de kazernes. Het viel niet mee om dat allemaal te vinden, maar met behulp van historicus Roberto Piperno lukte dat. Ik vond nog meer bevestiging uit de gedichten van Teunis. Ik maakte foto’s die ik voor het boek heb gebruikt. Met deze reis en met alle informatie op internet en uit boeken kan ik stellen dat het geschrevene in het dagboek van Teunis klopt met de werkelijkheid. Het is een mooi en boeiend deel uit de geschiedenis van mijn familie.”
Ik nodig u van harte uit dit boekwerk te lezen. Twee jaar nijverheid is niet voor niets geweest. Het boek kost vijftien euro (plus verzendkosten). Het is te bestellen via de mail jcm.aker@telfort.nl.
Gerard Bot.
